Friday 25 July 2014

FOOTBALL AVANGA KHAWVELA CHHIATNA RAPTHLAK 
THLENG LANGSAR ZUAL SAWM(10) TE 

10. Bradford City Fire Disaster 
Date: 11 May 1985 
Location: Valley Parade Stadium, Bradford, England. 
Death Toll: 56

     Bradford khelmualah chuan Bradford City leh Lincoln City ten Football League Third Division an khel a. Entu mipuite fimkhur lo chuan an thutna hnung lamah an cigarette zuk bung chu an paih ta mai a, an thutna chu kum 20 laia upa tawh thing hmanga sak anih avangin a kang kai ta ani.
     Half time chawlh hman hma a minute 5 vel ala awm laiin putar kum 77 mi thutna atang chuan meikhu a lo chhhuak ta phut mai a, match referee Don Shaw chuan inkhel a ti tawp nghal a, Minute 3 thung lekin stadium chhungah chuan meialh leh meikhu chuan hmun a luah nghal vek a ni.
      Mipui innek buaina nasa tak avngin mi 56 laiin nunna an chan a ni.


9. The Second Ibrox disaster 
Date: 2 January 1971 
Location: Ibrox Stadium, Glasgow, Scotland. 
Death Toll: 66

     Rangers vs Celtic inkhel chu boruak a tang hle mai a, mahse goal erawh a lut lawk lo. 89 Minutes thleng chuan 0-0 a la ni a. Last minute ah tak mai chuan Celtic tan Colin Stein chuan goal a rawn thun ta hlauh mai le, Celtic fans te hlim dan tur leh Rangers fans te rilru nat dan tur chu hriatthiam phak a ni lo. Rangers tan beisei a bo tawha fans thinur te poh khelmual chhuahsanin an haw ta sung sung mai. Chutah mipui sahawk thinrim chuan entu mipui daidanna barrier an ti chhia a, kailawn vawnchhan an tih mai stairway no 13 na chu an tichhe bawk a, buaina namen lo a chhuak zui ta a. Mi 66 laiin an thih phaha mi 200 chuang an hliam phah bawk a ni.
The Second Ibrox Disaster
The Second Ibrox Disaster

8. The Luzhniki disaster 
Date: 20 Oct 1982
Location: Lenin Stadium, Moscow, Russia
Death Toll: 66+

      Russia khawpui Moscow a awm Luzhniki stadium tun hma chuan Lenin stadium tih hming a pu thin. October 20, 1982 ah chuan FC Spartak Moscow vs HFC Haarlem ten UEFA cup an khel a. Hun pangngai inkhelh ah chuan FC Spartak Moscow chuan 1-0 in hma an hruai mek a. Hun pangngai a zawh tawh avangin
     Haarlem fans te chuan beisei a awm tawh lo tih hria in khel mual an chhuahsan ta a. Injury time a ni a FC Spartak Moscow chuan an chakna nemnghet turin Sergei Shvetsov chuan goal a rawn thun leh a ni. Hemi tuma inkhelhah hian fans te chhuahna tur Exit chu hmun khatah chuah siam a ni. Sergei Shvetsov’n chakna nemnghehna goal a thun zawh hnu chuan stadium chhuahsan tawh mipui thenkhat chu rawn let leh an tum ta a. Entry/exit hmun khatah chauh a a awm avangin an buai ta nuai nuai mai a, Official takin thi zat an puang thei loa mi 66 aia tam an thi a , mi 340 velin hliam an tuar bawk ani.

Luzhniki disaster

7. Puerta 12 Tragedy
Date: 23 June 1968
Location: Estadio Monumental, Buenos Aires, Argentina
Death Toll: 71+

      He chhiatna thleng pawh hi a chunga kan sawi tak ang deuh tho hi a ni a. River Plate vs Boca Juniors an inkhel a, mipui pungkhawm chuan exit ni lo a chhuah an tum avangin an buai phah ta a ni. River Plate leh Boca Juniors hi club inhal tak an ni tih kan hre thin awm e. Hemi tuma inkhel en tu thenkhat sawi dan chuan Boca juniors fans te hian River plate flag an hala mipui awmna ah an vawm darh vak ni in an sawi a, River plate fnas thinrim chuan Boca Junior ho awmna lamah an pheia an buai phah niin an sawi bawk a. A hrechiang te sawi danah chuan police te khan an tihtur an ti lo a ni an ti. River plate Ex-President William Kent –a pawhion police hnathawh dan a dem hle. Mi 71 laiin nunna an chan phah a ni. Hemi tuma thil thleng hi kum thum chhung investigation an tih hnu pawhin mawhphurtu ber an chhuichhuak thei lo a ni.
Puerta 12 Tragedy

6. Port Said Stadium Disaster
Date: 1 February 2012
Location: Port Said Stadium, Egypt
Death Toll: 79

      Hei hi chu Nikum hmasa lawka Egypt-a thil thleng a ni. Egypt mipuite rothap zia leh an thinrim tawh chuan hriamhrei eng chi pawh lek an hre lo thin tih kan hre theuh awm e.
Al Masry vs Al-Ahly inkhel a ni a, heath hian Al Masry chu 3-0 in an chak a(Al Masry and Al-Ahly hi club in hmelma, inhal tak leh tun hma pawha lo inti buai fo tawh thin an ni). Al Masry fans sapatal chuan Al-Ahly fans ho chu deuhsawh takin an bei a, chemte, bottle ruak leh hriamhrei dang ten nen fans bakah an player te thlengin an khawih a ni. Hemi tumah hian mi 79 in an thih phah a, mi 1000 chuang an hliam bawk.
Port Said Stadium Disaster

5. The Guatemala Disaster 
Date: 16 October 1996
Location: Mateo Flores National Stadium, Guatemala City, Guatemala 
Death Toll: 80+

       Guatemala vs Costa Rica ten World cup qualifying an khel a. CNN in a report danin hemi tum hian fake ticket hralh teuh ani a, mipui 45000 lenna ah mipui 60000 zet an pungkhawm ani. CNN chuan a mawhphur tu ber chu FIFA a ni ti in a dem hle a, ticket hralh chungchangah an fimkhur loh thu a tarlang bawk. He chhiatna hi mipui innek buai avang bawka thleng a ni a. Prosecutor lar tak Victor Hugo Perez a chuan mi 83 aia tlem lo an thi niin a sawi a, fire department chuan mi 78 an thi tiin a report ve thung a, repoet thenkhatah chuan mi 84 tih a ni bawk.
 Guatemala Disaster

4. The Katmandu Disaster
Date: 12 March 1988
Location: National Stadium, Katmandu, Nepal
Death Toll: 93

      Hei hi kan thenawm ram Nepal-a thil thleng a ni. Nepal vs Bangladesh inkhel a ni a, inkhelh laklawh lain thlipui leh ruahpui a rawn sur hum hum mai le, vur tlang lian pui pui a tla bawk a, entu mipui pungkawm mi 30000 chuang te chu hlauin an tlan chhia a, Exit pariat a awma mahse pakhat chauh a inhawn avangin an innek buai ta a ni, He chhiatna hian police officer 2 pawhin nunna an chan a, mitthi zawng zawng hi 93 niin report thenkhat chuan a tarlang.
The Katmandu Disaster

3. The Hillsborough Disaster
Date: 15 April 1989
Location: Hillsborough Stadium, Sheffield, England
Death Toll: 96.

       Hei hi chu EPL en thin te chuan kan hre fu awm e, a bik takin Liverpool fans te chuan kan hre chiang khawp ang. 
     HILLSBOROUGH DISASTER hi 15 April 1989 a Hillsborough stadium a Liverpool V Nottingham forest in FA cup semi final an khelh ṭuma mipui innek buai avanga chhiatna rapthlak tak lo thleng a ni a, ahmunah hian mi 96 an thih bakah mi 766 zetin hliam an tuar a ni. An vai hian Liverpool fans deuh vek an ni bawk.
      He chhiatna rapthlak tak lo thleng hi football khawvela British record ani a, "one of the worst ever international football accidents" tiin an sawi ṭhin bawk.
He semi final inkhel hi dar 3:00pm a ṭan tura ruahman a ni a,POlice te chuan Nottingham forest fans te chu Spion Kop End(21000 capacity) side lama awm turin an ruahman a. Fans ngah zawk liverpool fans te chu Leppings Lane End(14600 capacity) lama awm tura ruahman a ni. Police te thu tluka diklo tak leh a fans ngah zawk seat an pe tlem zawk chu liverpool fans te an lungawi ta lova,nottingham forest fans te nen inkal pawh luai2in buaina a lo chhuak ta a ni.
      Mipui sahawk thinrim chuan fencing ti chhia in tunnel chhunga an lut ta huai huai a ṭhutna tura an ruahman terrace in a tuar ta lova a chim ta rum rum mai a ni.
He chhiatna rapthlak tak thleng hi khawvela football club tam zawk te chuan pawi a ti in liverpool football club a tuar pui tak zet2 a. Liverpool hmelma hlun Everton meuh pawn a tuar pui thu a thawn a ni.
The Hillsborough Disaster


2. The Ghana Disaster
Date: 9 May 2001
Location: Accra Sports’ Stadium, Accra, Ghana
Death Toll: 126

      Accra Hearts of Oak vs Asante Kotoko ten premier league(EPL ni lo) an khel a. Mipui sahawk nasa lutk chuan stadium chhunga thutna(seat) tamtak an thlawn avangin police chuan tear gas an kapchhuak a. Mipui 70000 zet pungkhawm mangang chuan chhuahna an zawnga an innek buai phah ta vak mai a ni. Mita hmutu thenkhatte sawi dan chuan police te chet dan chu atthlak an tih thu an sawi. Heti hunlai hian chhuahna(Exit) zawng zawng chu pakhatmah hawn a nih loh thu an sawi bawk a ni.
      He buaina a intan lai vel hian Accra Hearts of Oak hian 2-1 hma an hruai mek a ni. Mi 126 zetin nunna an chana mipui tamtakin hliam an tuar bawk.
 The Ghana Disaster


1. The National Stadium Disaster
Date: 24 May 1964
Location: National Stadium, Lima, Peru
Death Toll: 318.

      Football avanga khawvel history a chhiatna rapthlak ber la ni mek kum 1964 a Peru thil thleng hi tawi te in I han bihchiang ve teh ang. Amarawhchu, he chhiatna thlen dan kimchang tak hi sawi thei an awm hauh lo hi thilmak tak pakhat chu a ni ve hrim hrim.
    Kum 1964 a ni a, Mizoram buaihma deuh kha a ni. Peru vs Argentina chuan Olympic qualifying match an khel a, hemi te ram pahnih hi South America lam chhuak ve ve, hmakhawsang atang tawha ram inhal leh intihbuai cho at at reng an ni. 
     Inkhel an tan hma hauha boruak sosang nghal at kha a ni reng a. Chutah inkhel an tan chiah a 2mins a ral tihin Peru lamin Goal an thun ta mai le..Peru fans lah chu hlima lawmin an sapatal ta chiam chiam mai le. Mahse inkhel thunun tu Referee in goal ah a pawm tlat lo. Peruvian ho hlimna leh lawman chu thinurna ah a rawn inlet ta thung a. Inkhel a buaia mipui an buai chhunzawm. Mipuiin stadium chhunga bungrua te a tih chhiat theih apiang an tichhia a an thrutna an thlawna stadium chhunga darthlalang te an vawm keh ta chua chuai a. Chutah police lamin an tih tur an ti ve ta, tear gas an kapchhuak a, mipui thenkhat field chhungah an tlan lut bawk a an buai ta nuai nuai mai a ni. He chhiatna avang hian mihring 318 zetin an nunna an chan a, mi 500 chuangin hliam an tuar bawk a ni.
      He Peru chhiatna hi The 100 Greatest Disasters of All Time tih bu ah pawh telh a ni nghe nghe. 
The National Stadium Disaster

(Source : Hruaitea Ralte rcbl @ Thu Ngaihnawm Huang.  Picture collected by the Author)

No comments:

Post a Comment